विर्सिएका हिरो थिन्लेः हार्दिक श्रद्धासुमन ! मिठो सम्झना

बैशाख बाह्र, नेपालमा विनाशकारी भुकम्प गएको दिन, २०७३ सालको बैशाख १२ गते एक वर्ष अगाडी गएको भुकम्पको पहिलो वार्षिकि थियो, हो त्यही दिन थिन्लेको पनि निधन भएको दिन । थिन्ले उनको पुरा नाम थिन्ले लुन्डुप लामा हो । घरगाउँमा उनलाई धेरैजसोले त्हावे म्हेमे भनेर बोलाउने गर्थे । डोल्पा जिल्लाको साल्दाङ्ग गाउँका स्थायीवासि थिन्ले नेपाली सिनेजगतको जनजिब्रोमा झुन्डिएको नाम हो अर्थात परिचित नाम हो । किनकि ओस्कारका नामले परिचित एकेडेमी अवार्डमा नेपालबाट पहिलो पटक मनोनयनमा परेको चलचित्र हिमालय (क्याराभान) का नायक हुन् थिन्ले । फ्रान्सेली नागरीक एरिक भ्यालीले निर्देशन गरेको उक्त चलचित्रले सन् २००० मा एकेडेमि अवार्ड फर फरेन फिल्मको ताज जित्न सफल भएको थियो । यही विश्व चर्चित नेपाली चलचित्रका नायक थिन्ले काठमाडौंमा आफ्नो उपचार गरी दुनैबाट घर जाने क्रममा फोक्सुण्डोको बाटोमा घोडाबाट खसेर उनको निधन भएको थियो । ७२ वर्षको उमेरमा उनको एक दुर्घटनामा निधन भएको थियो । आज २०७७ बैशाख १२ उनै चर्चित नायक डोल्पाली थिन्लेको चौथो स्मृति दिवस हो । हुन त उनलाई आज कत्तिले सम्झे पनि होलान् तर खासमा जसले डोल्पा र नेपाल लाई विश्व चलचित्र जगतमा चिनायो त्यसलाई के साँचो अर्थमा हामीले सम्झेका छौं त ? के उनको योगदानको मुल्याङ्कन भएको छ ? वा उनी हाम्रा लागि सम्झनायोग्य पात्र हुन् वा होइनन् ? प्रश्न बनेको छ ।

उनको                    (जन्म घर साल्दाङ् ) Pho:पर्यटन ब्यावसायि जितेन्द्र झाँक्री 

जिवनभर उपल्लो डोल्पाको समाजसेवा र राजनीतिको सेरोफेरोमा रहँदै आएका थिन्ले जिल्लाको चुनिन्दा नाम हो । उनले ‘क्याराभान’ चलचित्रका अलावा नेपथ्यको चर्चित गित ‘सा कर्णाली’ को म्युजिक भिडियोमा समेत अभिनय गरेका छन् । सन् २०१३ मा रिलिज भएको चलचित्र ‘इकु’ मा थिन्लेलाई मुखियाको भुमिकामा देख्न सकिन्छ । त्यस्तै गरि जापानिज चलचित्र ‘एभरेष्टुः कामिगामि नो इतादाकि’ अर्थात ‘एभरेष्टः द समिट अफ द गड’ भन्ने चलचित्र पनि खेलेका छन् । कला, सँष्कृति र पर्यटनका क्षेत्रमा जति योगदान गरे त्योभन्दा बढि उनले उपल्लो डोल्पाको विकास र त्यहाँका वासिन्दाको सेवामा योगदान पु¥याएका छन् । डोल्पा अझ उपल्लो डोल्पामा मात्र सिमित नाम सन् २०१९ मा रिलिज चलचित्र क्याराभानको सफलतापछि एकाएक चर्चामा आएका थिन्ले सेलिब्रेटी बने । त्यसबेला उनीसँग कुरा गर्न फोटो खिच्न र उनका बारेमा समाचार बनाउन कयौंलाई भ्याईनभ्याई थियो ।
उनी भन्थे मलाई त झन्भटै लाग्थ्यो, “फोटो खिचाउने, कुरा गर्ने, समाचार बनाउने तर हाम्रालागी केही नगर्ने” । उनले भनेको “हाम्रालागी” डोल्पा र अझ बढि उपल्लो डोल्पाको विकासका लागि भन्ने अर्थ थियो । उनी आफुले कमाएको नाम वा पहिचान सकेजति डोल्पाको विकासमा सदुपयोग गर्न चाहन्थे । उनले भेट्नेजति ठुलाबडा(प्रधानमन्त्रीस्तर) देखि सामान्य जोजोसँग कुरा गर्थे जहिल्यै डोल्पा एकदमै दुर्गम छ, विकासमा सबैभन्दा पछाडी परेको छ, त्यसमा पनि हामी उपल्लो डोल्पावासी ‘भोटेहरु’ त झन् पछाडी परेका छौं, हाम्रो विकासका लागि काम गर्दिनुप¥यो । हामीले पनि अरुको जस्तै सेवासुविधा पाउनुप¥यो । सरकारले हामीलाई ठगेको छ । हाम्रो ठाउँ (उपल्लो डोल्पा) मा सरकारै छैन । उनको चिन्ता र चाँसो सधैं यसैमा हुन्थ्यो ।

                       (जन्म घर साल्दाङ् ) Pho:पर्यटन ब्यावसायि जितेन्द्र झाँक्री 

आफु र आफ्नाको दैनिन्दिनको दुखकष्ट भोगेदेखेका थिन्ले जिवनभर उपल्लो डोल्पावासीको शिक्षा, स्वास्थ्य, खानेपानी, विजुलि, सडक, सुरक्षा, र समृद्धीका लागि अनवरत बोलिरहे, लागिरहे । जो अनवरत आफु र आफ्नो क्षेत्रको समृद्धीमा लागिरह्यो उनै जिवनको उत्तरार्धमा क्यान्सरको रोगले ग्रसित रहे र उपचारका लागि उनले ठुलो सास्ती व्यहोर्नुप¥यो । आफन्त तथा शुभचिन्तकको सहयोगमा लामो समय उपचारका लागि काठमाडौंमा रहेर उनले क्यान्सरको उपचार गरे । उपचारपछि निको पनि भए । आखिर धेरैको कामना पनि त थियो उनी निको होउन् भनेर । निको भएर डोल्पा फर्केका थिन्ले केहि दिनको दुनै बसाईपछि आफ्नो जन्मथलो साल्दाङ्ग जाने क्रममा फोक्सुण्डो ताल जाने बाटो विचैमा आफुले चढेको घोडाबाट लडेर मृत्यु भयो । एकजना समाजसेवी अवसान भयो, विश्व चर्चित नायकको देहले यो संसार छोड्यो । बाटोमा दुर्घटनामा परी निधन भएका नायकको हेलिकप्टर मार्फत काठमाडौं ल्याई अन्तिम दाहसंस्कार भएको थियो ।

Photo: pandorafilm.com

एक वर्ष अघि भुकम्पले थिलोथिलो पारेको नेपालीको मन अर्को वर्षको त्यहि दिन नायक थिन्लेको मृत्युले फेरी शोकमा डुबायो । मृत्युपछि उनी फेरी राष्ट्रिय अन्तराष्ट्रिय समाचारमा एकपटक छाए, छापिए । त्यसबेला केही दिनको चर्चा र शोक पछि आज बैशाख १२, २०७७ साल अर्थात उनको दुखद निधनको चौथो वर्ष सम्म आइपुग्दा उनलाई हामीले कतिपटक सम्झ्यौं ? उनलाई सम्झेर हामीले के ग¥यौं ? वा के साँच्चै अब उनी विर्सिएकै पात्र हुन् त ? वा विश्व जगतले चिनेको उनको नाम, पहिचान र योगदानको उच्च कदर हुनेगरी केही काम भएका छन् ? भलै उनी कसैको स्मृतिमा ताजै होलान् फगत कसैका लागि, कसैका लागी प्रेरणा पनि । तर देश र समाजले उनलाई आज विर्सेको छ । हो, त्यहि विर्सिएको पात्र थिन्ले जसले डोल्पालाई विश्वमाझ मात्र नभई नेपालीहरुमाझ पनि चिनायो, आज उनैको चौथो स्मृति दिवस हो । यहि अवसर पारेर एकपटक म उनलाई सम्झन चाहन्छु । थिन्ले तिमिलाई हार्दिक श्रद्धासुमन ! तिमि हराएको यो दिन म तिमिलाई साँचो अर्थमा सम्झने देश, समाज र व्यक्ति खोजिरहेको छु । सोचिरहेको छु ।

बबिकिशोर गूरुङ   ( लेखक : कर्णाली प्रदेश पर्यट बोर्ड सदस्य हुन )

                                     उनको जन्म घर साल्दाङ्मा पुगेकाे बेलामा भेटेका  पर्यटन ब्यावसायि जितेन्द्र झाँक्री